Op 12 november verdedigt Jan Eelco Jansma zijn proefschrift ‘Who wants to live in a potato field?’ aan de universiteit van Wageningen. Het proefschrift gaat in op hoe stadslandbouw eerst een plek kreeg in de planning van Oosterwold en hoe vervolgens de bewoners stadslandbouw onderbrengen in hun dagelijkse leven. Zijn conclusie is dat een integratie van (stads-) landbouw in een stedelijke planning alleen kan slagen als het in staat is verantwoordelijkheden te mobiliseren en herverdelen.
Almere, een uitgelezen plek
Zo’n 20 jaar terug was Jan Eelco te gast bij een bijeenkomst van stedelijke planners van Almere. Er werden toen voorbereidingen getroffen voor de uitbreiding van Almere. Jan Eelco wilde met de planners het idee delen dat (stads-)landbouw ook onderdeel van deze uitbreiding van Almere kon zijn. Met al die ruimte rond de stad zou Almere een uitgelezen plek kunnen zijn. Zijn pleidooi landde toen niet bepaald in vruchtbare aarde, één van de planners verzuchtte zelfs: Wie wil er nu in een aardappelveld wonen? Toch is die bijeenkomst de opmaat geworden van een lange weg die uiteindelijk leidde tot …. Oosterwold!
Inhoud van het proefschrift
Het proefschrift begint met een historisch perspectief op de planning van Almere. Typisch voor de tijdsgeest, eind jaren ’60 begin jaren ’70, moest de stad anders worden, ruim van opzet en de moderne stedeling moest in direct contact staan met groen en natuur, en ook landbouw. Er werden zelfs schetsen gemaakt waarin aan de oostkant van de stad ruimte moest komen voor wonen in dorpachtige kernen met daaromheen landbouw. Landbouw verdween snel uit het ideaalbeeld van het ontwikkelende Almere. Pas begin 2000 komt er weer ruimte voor andere denkbeelden, worden die oude plannen en ideeën afgestoft, en deels hergebruikt voor een nieuw toekomstbeeld: ruimte voor verbinding met (stads-)landbouw.
Daarna volgt het proefschrift vanuit het oogpunt van stedelijke planning hoe (stad-)landbouw langzaam een plek kreeg in de plannen voor Oosterwold. En ook hoe met de komst van de eerste bewoners (die kritische vragen stellen en alternatieven voorleggen) de stadslandbouw gestalte krijgt. De uiteindelijke invulling van stadslandbouw door de bewoners blijkt minder divers dan de planners van Oosterwold voor zich zagen.
Vervolgens gaat het proefschrift dieper in op de uitvoering en het perspectief van de bewoners. Op basis van een enquête en drone-opnamen van de wijk zien we dat bewoners het idee van stadslandbouw wel omarmen, maar dat het hen ook tijd kost en dat het complexer is dan gedacht. Tenslotte laat het proefschrift zien hoe met gericht actieonderzoek stadslandbouw een positie kreeg in de planning en ontwikkeling van Oosterwold.
Ontwikkeling van stadslandbouw
Dat er genoeg belangstelling is om in een ‘aardappelveld’ te wonen, is inmiddels duidelijk. Een van de conclusies is dat een verdere ontwikkeling van stadslandbouw in Oosterwold een gezamenlijk pad is, dat gaat over een gedeelde visie en ondersteunende condities. En dat bewoners, gebiedsorganisatie en politiek daar elk een verantwoordelijkheid in hebben.
Lees het (een gedeelte van) het proefschrift hier
Wil je meer te weten komen? Drie van de vier hoofdstukken zijn gepubliceerd, je vindt ze hier:
- https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0169204620314596
- https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0264837722001314
- https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/23998083231193802
Bedankt!
Ik wil via deze weg de bewoners en het gebiedsteam van Oosterwold danken voor hun bijdrage (in enquêtes, workshops, gesprekken) aan mijn onderzoek. Dit proefschrift is dan wel van mijn hand, maar zonder jullie inbreng en bijdrage was ik nooit zover gekomen. Dank!